Šta to radi hematolog i kada mu se javljamo?

Šta je hematologija i zašto je toliko važna za naše zdravlje? Šta su trombofilije i kako one mogu uticati na svakodnevni život trudnice? O ovim i mnogim drugim pitanjima vezanim za oboljenja krvi, razgovarali smo sa našim hematologom, doc. dr Danijelom Mandić.

Šta je hematologija? Kada se javljamo hematologu i zašto?

Hematologija je grana medicine koja se bavi dobroćudnim i zloćudnim oboljenjima krvi. Kada je riječ o dobroćudnim bolestima, tu ubrajamo razne anemije, prije svega sideropenijske anemije koje nastaju zbog nedostatka gvožđa ili čak one koje nastaju zbog nedostatka vitamina B12, odnosno folne kiseline, ali tu je i niz drugih, nešto rijeđih anemija. Pacijenti se često javljaju i kada imaju neke modrice po koži ili kada imaju nejasna krvarenja. Tada možemo dijagnostikovati da pacijent ima snižen broj trombocita ili druge poremećaje zgrušavanja krvi.

Takođe, hematologija se bavi i oboljenjima limfnih čvorova, te se pacijenti mogu javiti hematologu kada primjete da imaju uvećanje limfnih čvorova na vratu, u pazuhu, na preponama… Određena hematološka oboljenja su praćena uvećanjem slezene, te i to može biti signal da se pacijent javi hematologu.

Trudnice su posebna ciljna grupa jer se nalaze u specifičnom stanju. Kada se one najčešće javljaju hematologu?

Većina trudnica se javlja hematologu ili zbog anemija ili trombocitopenija, ali u posljednjih nekoliko godina, otkako je dijagnostika napredovala, veliki broj trudnica se javlja zbog dijagnoze poremećaja koagulacije krvi, poput trombofilija. Trombofilije predstavljaju stanja bržeg grušanja krvi, koja mogu da imaju negativne efekte na tok trudnoće, ali i na samu trudnicu. Većina pacijentica sa trombofilijom bude dijagnostikovana prije nego što dođe kod hematologa. Najčešće ginekolog preporuči da se urade testovi na trombofiliju, nakon čega budu upućene hematologu.

Koliko je opasna trombofilija u trudnoći?

Prije svega, važno je napomenuti, da se one jake i vrlo opasne trombofilije jako rijetko javljaju. Većina trombofilnih stanja koja se dijagnostikuju su blaga trombofilna stanja, koja često ne zahtijevaju primjenu terapije, već praćenje određenih nalaza tokom trudnoće. Tokom redovnih ginekoloških pregleda se ultrazvukom prati razvoj ploda, te se redovno rade analize krvne slike. Ukoliko se primjeti rast nekih parametara mimo dozvoljenih granica, ili se uočava zastoj u razvoju ploda, ili se kod trudnice javila tromboza, to može da bude opasno i tada se uključuje terapija u vidu injekcija niskomolekularnog heparina, koje se daju tokom cijelog trajanja trudnoće i još određeno vrijeme nakon poroda.

Da li sama terapija i u kojoj mjeri ima uticaj na tok praćenja trudnoće?

Ukoliko je pacijentica na terapiji, rade se standardne kontrole krvi jednom mjesečno. To je redovna procedura tokom vođenja trudnoće i analize se zahtijevaju u okviru redovnih ginekoloških kontrola, samo se u ovom slučaju paleta analiza krvi proširuje na parametre hemostaze. Ukoliko pacijentica nije na terapiji, mogu biti preporučene nešto češće kontrole, po nahođenju nadležnog hematologa.

Šta su anemije i koliko su česte? Da li mogu da se liječe prirodnim preparatima?

Anemije su u narodu poznate kao malokrvnosti. Nastaju zbog sniženog nivoa hemoglobina, odnosno niskog gvožđa, odnosno zaliha gvožđa. Od tih nivoa zavisi stepen ili težina same anemije.
Ne možemo anemiju liječiti prirodnim preparatima. Možemo samo održavati nivo parametara kada su uredni. To se naročito odnosi na žene u reproduktivnoj dobi, sa urednim menstrualnim krvarenjima, koja su možda s vremena na vrijeme obilnija.

Kod koga se najčešće javlja anemija?

Upravo su žene u reproduktivnom dobu najčešći pacijenti, kada je u pitanju anemija nastala usljed niskog nivoa hemoglobina. S druge strane, često anemija može da nastaje u trudnoći. Nekada je posljedica nedostatka gvožđa, a nekada posljedica same trudnoće.

Anemični mogu biti i muškarci, i kod njih se zahtijeva ispitivanje digestivnog trakta kako bi se utvrdilo da li postoji nekakav problem sa želucem, u crijevima, da li postoje hemoroidi, odnosno potencijalna mjesta iz kojih pacijent može da krvari i na taj način gubi gvožđe.

Postoje i drugi tipovi anemije, kao što su perniciozne anemije, odnosno one koje nastaju zbog nedostatka folne kiseline ili vitamina B12. Često ih viđamo kada je ishrana osiromašena ovim vitaminom, te kod pacijenata koji su pod kontrolom stomatologa, koji rade stomatološke intevencije pa usljed toga ne mogu da jedu adekvatno. U ovim situacijama se krvna slika lako koriguje uz preparate koji se daju parenteralno ili oralno.

Takođe, anemije mogu da nastanu i u sklopu drugih hroničnih oboljenja ili u sklopu malignih oboljenja. One se ne mogu liječiti preparatima gvožđa, niti vitaminima, već se mora liječiti osnovno oboljenje, pa će se i anemija popraviti.

Koji su prvi simptomi anemije?

Uglavnom pacijenti osjećaju zamor, brzo se umaraju, često imaju lupanja i preskakanja srca, opada im kosa, nokti su krti, vrlo često imaju izraženu pospanost, gubitak koncentracije. To su neki najčešći simptomi anemije, koji tjeraju pacijenta da posumnja na postojanje anemije, te da prekontroliše krvnu sliku.